Ayrişma Noktasi (Decoupling Point)

Herkes esneklik ister. Ancak dalgalanan müşteri talebi, öngörülemeyen pazar dinamikleri ve artan maliyetlerle karşı karşıya kalan tedarik zinciri liderleri, verimlilik ve her türlü talebe cevap verebilirlik arasında hassas bir çizgide olmalıdır.

Bu nedenle, operasyonunuz boyunca envanteri nerede (ve hangi durumda) tutmayı seçtiğiniz çok önemli bir karardır. Bunu doğru yaparsanız müşteri siparişlerini tam ve zamanında olacak şekilde rahatlıkla karşılayabilirsiniz. Ancak yanlış yaparsanız, işletme sermayenizi kilitleyen ve karlılığınızı azaltan envanter dengesizliklerle karşı karşıya kalırsınız.

Etkili tedarik zinciri yönetimi, daha iyi iş sonuçları elde etmek için kaldıraçları çekmekle ilgilidir. Bu makalede, riski yönetmek ve hizmet hedeflerinize ulaşmak için ayrışma noktasını nasıl manipüle edebileceğinizi inceleyeceğiz.

Peki rekabet avantajı elde etmek için tedarik zincirinizdeki ayrışma noktasından nasıl yararlanabilirsiniz?

Tedarik Zinciri hedefleriniz neler?

İşletmenizin çeşitli tedarik zinciri hedefleri olabilir ve bunların önceliği sürekli değişebilir. Örneğin, odak noktanız maliyetler ve hizmet arasında bir denge kurmak olabilir veya tedarik zincirinizde optimal envanter seviyesine sahip olarak müşterilerinize zamanında ve kararlaştırılan kalite seviyesinde ürün sunabilmek olabilir. Bununla birlikte, talepteki dalgalanma, tedarikçi gecikmeleri ve öngörülemeyen olaylar (örneğin bir müşterinin kaybı, makine arızaları ve hatta doğal afetler) gibi dikkate alınması gereken birçok faktör vardır.

Tedarik zincirimizin hangi noktasında envanter tuttuğunuzu belirlemek bu 2 nedenden dolayı önemlidir:

• Dalgalanmanın etkisini azaltmak için
• Müşterilerinize teslimatın gerçekleştirilme sürelerini kısaltmak için

Ayrışma noktasının konumunu optimize ederek operasyonunuzu talep ve arz tarafındaki risklerden koruyabilirsiniz. Örneğin, satın alma ve üretim süreci boyunca stratejik noktalarda envanter tutarak tedarikçi tedarik sürelerinin etkisini en aza indirebilirsiniz.

Belirli stok türlerini konumlandırdığınız noktaya bağlı olarak, belirsizliğin etkisini azaltabilir ve şirketinizin performansını artırabilirsiniz. Bu nedenle, envanter ayrışma noktasını optimize etmek, müşteriye verimliliği artırmak, kaynak kullanımını artırmak ve belirsizliği azaltmak için iyi bir taktiktir.  Ve sonuç olarak envanterinizin daha verimli kullanılmasını sağlar.

Ayrışma Noktası (Decoupling Point) nedir?

Ayrıntılara girmeden önce basit bir tanım yapalım.

Ayrışma noktası, tedarik zincirinde envanterin tutulduğu son noktadır. Bu nokta, tahmine dayalı üretim veya tedarik sürecinin teyit edilmiş müşteri siparişlerine dayalı süreçten ayrıldığı noktadır.

Envanter ayrışma stratejinizi formüle ederken 3 temel soruyu yanıtlamanız gerekir:

Müşteriye ne düzeyde özelleştirme sunmak istiyorsunuz?

Ne kadar hacim istiyorsunuz veya üretebilirsiniz?

Üretim süreciniz ne kadar standartlaştırılabilir?

Ayrışma Noktasının konumunu hangi faktörler belirler?

Operasyonda ayrışma noktasının nerede olduğu şirketinizin hedeflerine bağlıdır. Sonuçta bir işletmenin hedefleri, işletmenin hangi müşterilere hizmet verdiğini ve her bir müşterinin ihtiyaçlarını nasıl karşılayacağını belirler. Örneğin, büyük bir gıda perakendecisinin tedarik zincirini ele alalım. Bu, sipariş üzerine endüstriyel bileşenler üreten bir üreticiye kıyasla çok farklı görünecektir.

Şimdi bunu daha ayrıntılı inceleyelim. Aşağıda, farklı üretim ve envanter yenileme stratejilerinin nihai ürünler, bileşenler ve hammaddeler için ayrışma noktasının konumunu nasıl etkilediğini göreceğiz.

1. Sipariş Üzerine Mühendislik

Bu strateji genellikle siparişin müşterinin özel gereksinimlerini karşılamak üzere özel olarak üretildiği durumlarda kullanılır. Genellikle müşteri, konseptin başlangıcından ürünün tamamlanmasına kadar olan sürece dahil olur. Bu nedenle, satın almadan ve üretmeden önce spesifikasyonların ve süreçlerin tanımlanması gerekir. Proje bazlı bir yaklaşımdır. Tipik örnekler arasında endüstriyel bir tesisin inşası veya özel mobilya üretimi yer alır.

2. Sipariş Üzerine Üretim (MTO)

Bu, nihai ürünlerin yüksek derecede özelleştirme gerektirdiği ve müşteri gereksinimlerini karşılamak için standart bileşenlerin ve özelleştirilmiş bileşenlerin veya kaplamaların bir kombinasyonunun kullanıldığı tipik bir üretim stratejisidir. Bu durumlarda hammadde veya bileşenler stokta tutulur. Önceki durumdan farkı, ürünün ve üretim sürecinin zaten tanımlanmış olmasıdır. Ancak üretim sürecinin başlayabilmesi için onaylanmış bir sipariş beklenir. Buna örnek olarak lüks otomobillerin veya özel makinelerin üretimi verilebilir.

3. Sipariş Üzerine Montaj

Bu strateji genellikle ürünün nihai montajının müşteri siparişi alındıktan sonra gerçekleştirildiği üretim ortamlarıyla ilişkilendirilir. Çeşitli farklı seçeneklerde bir araya getirilebilen standart bileşenlerin kombinasyonu sayesinde müşterilere sunulan nihai ürünler son derece özelleştirilebilir olabilir. Bu ortamda, montaj veya son işlem sürecinde kullanılan bileşenler, müşteri siparişi beklenirken planlanan ve stokta tutulan bileşenlerdir.

4. Stok İçin Çalışmak (MTS)

Bu durumda, ürünler müşteri siparişi alınmadan önce üretilir. Buradaki amaç, üretici envanteri yenilerken müşteri siparişlerini mevcut envanterden tedarik etmektir. Bu strateji, talebin mevsimsel ve/veya kolayca öngörülebilir olduğu yüksek hacimli ürünler için uygundur.

Bu seçeneğin sunduğu ana avantaj, müşteriye teslimat süresini en aza indirirken müşteri siparişlerini teslim etme imkanıdır. Yaygın örnekler arasında kitapçılar veya süpermarketler yer almaktadır.

Her bir stratejinin özeti:

Ayrışma Noktası tedarik zinciri operasyonlarınızı nasıl etkileyebilir?

Gördüğümüz gibi, ayrışma noktası, üretim veya satın alma sürecinin bir itme metodolojisi mi (talep tahminlerine dayalı) yoksa bir çekme metodolojisi mi (halihazırda onaylanmış talebe dayalı) izleyeceğini belirler. Her ikisinin de güçlü ve zayıf yönleri vardır:

İtme sisteminin avantajları

İtme sistemi daha büyük ölçekte üretim yapmamızı sağlıyor. Büyük miktarlarda üretim yapmak daha düşük üretim maliyetleri anlamına gelir. Ayrıca, halihazırda elimizde bulunan stoktan karşılanacak talebin planlanmasını gerektirdiği için genellikle daha hızlı ve daha esnek bir sistemdir. Bu, talepteki olası değişikliklere uyum sağlamasına olanak tanır.

İtme sisteminin dezavantajları

Ana dezavantaj, yanlış talep tahminlerinin, depolama maliyetleri veya satış kaybı açısından ekonomik yansımaları ile birlikte stok eksiklikleri veya fazlalıklarından muzdarip olmamıza neden olabilmesidir.

Çekme sisteminin avantajları

Bu sistemin en büyük avantajı, aşırı üretim riskinin önlenmesidir. Bu da çok sınırlı bir fazlalığa sahip olduğumuz ve dolayısıyla depolama maliyetlerini düşürdüğümüz anlamına geliyor.

Bu sistemin bir diğer avantajı da, satın alma veya üretim yalnızca onaylanmış bir talep olduğunda başladığı için gelecekteki talebi tahmin etmeye gerek kalmaz. Bu sistem aynı zamanda ürünleri müşterinin gereksinimlerine göre uyarlamamıza ve kişiselleştirmemize olanak tanır.

Çekme sisteminin dezavantajları

Potansiyel stok sıkıntısı riskini ve talepte öngörmediğimiz beklenmedik bir artıştan kaynaklanabilecek ciro kayıplarını göz ardı edemeyiz. Basitçe söylemek gerekirse, bir müşteriden kesin talep gelene kadar üretim ve/veya satın alma süreci başlamadığı için talep artışlarını absorbe edemeyiz. Sonuç olarak, teslimat süresi her zaman bir itme sisteminden daha uzun olacaktır.

Rekabet avantajı elde etmek için Ayrışma Noktasını nereye konumlandırmalısınız?

Şirketinizin stratejisine bağlı olarak, ayrışma noktası üretim zincirinin veya satın alma sürecinin bir noktasında veya başka bir noktasında tanımlanacaktır.

Ürünleriniz çok fazla özelleştirme gerektiriyorsa veya teslimat hızı sınırlayıcı bir gereklilik değilse, hammaddeler ayrışma noktasını işaret eder. Bu da stratejinin, bileşenlerin üretim sürecinin ve son işlemin onaylanmış talebe göre gerçekleştirileceği bir çekme metodolojisi izleyeceği anlamına gelir (Sipariş Üzerine Mühendis ve Sipariş Üzerine Yap Stratejilerinde olduğu gibi).

Amaç müşterilere hızlı teslimat sağlamak ve verimli bir üretim süreciyle ölçek ekonomilerine ulaşmaksa, ayrışma noktası nihai bileşenler veya bitmiş ürün seviyesinde olacaktır. Bu ortamda, gelecekteki talebin tahmin edilmesi gerekir (Sipariş Üzerine Montaj ve Stokta Yap stratejilerinde olduğu gibi).

Rekabet gücünüzü keskinleştirmek için ayrışma noktasında ince ayar yapmanız gerekebilir. Örneğin Dell’in başarısını ele alalım.

1984 yılında Dell, sipariş üzerine üretilen ve doğrudan müşterilere satılan yüksek kaliteli, düşük maliyetli bilgisayarlar sunarak kişisel bilgisayar pazarını altüst etti. Ayrışma noktasını müşteriye doğru kaydırıp sipariş üzerine montaj stratejisini benimseyen Dell, müşterilerine rakiplerinin karşılayamayacağı bir esneklik düzeyi ve fiyat noktası sunmayı başardı.

Son zamanlarda, moda alanındaki birçok şirket daha hibrit yaklaşımlar benimsemektedir. Belirli ürünler için bu şirketler, müşterilere siparişlerini kişiselleştirme özgürlüğü tanıyan bir sipariş üzerine üretim (MTO) stratejisi benimsemektedir. Aynı şekilde, öngörülen talebe dayalı olarak temel ürün grupları için stoktan üretme modelini benimseyen bu şirketler, ölçek ekonomilerinin ödüllerinden de yararlanmaktadır.

Ayrışma Noktasını nasıl yeniden konumlandırabilirsiniz?

Dikkatli olun, ayrışma noktasının yeniden konumlandırılması, tedarik zinciri dinamiklerinin yanı sıra kendi yeteneklerinizin de derinlemesine anlaşılmasını gerektiren karmaşık bir karardır. Bir tedarik zincirinde ayrışma noktasının değiştirilmesi dikkatli bir analiz ve değerlendirme gerektirir.

Ayrışma noktasının konumunu optimize etmek için   , öncelikle mevcut ayrışma noktasını analiz etmeli ve bunun teslim süreleri, envanter seviyeleri ve müşteri memnuniyeti üzerindeki etkisini değerlendirmelisiniz.

Talep modelleri, ürün özellikleri ve üretim kabiliyetleri gibi ayrışma noktasını etkileyen kilit faktörler de gözden geçirilmelidir. Ayrıca maliyet, teslim süreleri, esneklik ve genel performans göz önünde bulundurularak senaryo ve simülasyon yoluyla potansiyel alternatifler araştırılmalıdır.

Ayrışma Noktası Hakkında Son Düşünceler

Bu makalede, riski azaltmak ve yanıt verebilirliği artırmak için tedarik zincirinizdeki ayrışma noktalarından nasıl yararlanabileceğinizi ve Ayrışma noktasını etkileyen faktörleri tartıştık. Ancak daha da önemlisi, şirketlerin rekabet avantajı yaratmak için ayrışma noktasının konumunu nasıl optimize etmeleri gerektiği konusunda bilgiler paylaştık.

Umarım artık bu bilgileri kendi tedarik zincirinize uygulayarak performans iyileştirmeleri ve verimlilik kazanımları elde edebilirsiniz.