Ürün çeşitliliği planlaması: 10 adımlık kontrol listesi

Çeşitlilik hayatın tuzu biberidir. Herkes seçeneği olmasını sever ve seçenekler sunmanız sizi özel kılar. Dolayısıyla müşterilerinizin her türlü talebini karşılamanın, ürün çeşitliliği planlama stratejiniz olmasına karar verebilirsiniz.

Ancak dünya genelinde mevcut olan tüm ürün çeşitliliğini müşterilerinize sunmanız bir noktadan sonra mümkün ve sürdürülebilir bir yaklaşım olamayacaktır.

Bu durumun tam tersini ele alalım. Vanilyalı dondurmayı neredeyse sevmeyen yoktur. Sadece vanilyalı dondurma satan bir dükkan sahibi olmayı isteyebilir, bunu bir ürün çeşitliliği planlama stratejisi olarak tercih edebilirsiniz. Ya da tekstil ürün çeşitliliği planlamasından sorumlu olduğunuzu, sadece tek beden ve siyah renkte gömlek sattığınızı düşünün. Peki bu stratejiyle satışlarınızı nasıl olmasını beklersiniz?

En iyi senaryoyla bile satış potansiyeliniz sınırlamış olursunuz.

Durmanız gereken noktayı belirlemelisiniz

Hayır çok güçlü bir kelimedir. Doğru kullanıldığında iş hayatında inanılmaz bir fayda sağlar. Ancak sorun şu ki çoğu insan nasıl hayır diyeceğine ve hatta daha kötüsü ne zaman hayır diyeceğine karar vermekte zorlanır.

Farklı çeşitte dondurma talep eden müşterilerinizin talebine cevap vermeniz başlarda kolay olacaktır. Ancak başta sadece 10 çeşit dondurma satarken zamanla 35 çeşit dondurma satar hale geldiğinizi görürsünüz. Bu da ekstra büyük bir dondurucuya ve daha fazla çalışana ihtiyaç duymanız demektir.

Ve sorunlar burada başlar. İster Ben and Jerry olun ister sahilde dondurma satan küçük bir dükkan, geniş ürün çeşitliliği sonucu karşılaşacağınız sorunlar aynı olacaktır; artan maliyetler, yoğun çalışma saatleri ve işleri kontrol altında tutabilmek için artan stress…

 

Ürün çeşitliliği planlaması nedir?

Etkili ürün çeşitliliği planlaması, mevcut ürün yelpazenizdeki ürünlerin performansını analiz ettiğiniz, müşteri isteklerini gözden geçirdiğiniz ve iş hedeflerinize ulaşmak için hangi ürünlere ihtiyacınız olduğunu (veya daha sonra ihtiyaç duymayacağınızı) belirlediğiniz stratejik bir süreçtir.

Burada hangi ürünlerin seçileceğine karar vermek en önemli iştir. Ve ideal bir seçim sürecinde somut kriterlerin yanı sıra duygusal kararlarla belirlenen soyut kriterler de göz önünde bulundurulmalıdır.

Tabii her ekibin ‘iyi’ bir ürün yelpazesinin nasıl olması gerektiği konusunda farklı fikirleri olacağını da göz ardı edemeyiz. Finans ekibiniz, minimum riskle güçlü marjlar sağlayan bir ürün yelpazesi talep edebilirken, satış ve pazarlama ekibiniz, müşterilerin her istek ve ihtiyacını karşılayan geniş bir ürün yelpazesine sahip olmayı isteyebilir.

Ve ayrıca ürün çeşitliğinin farklı lokasyonlarda yer alan şube/mağazanız için farklı olması gerektiğini de göz önünde bulundurmamız gerekir.

Ürün çeşitliliği stratejiniz nedir?

Ürün çeşitliliği kararları için iş stratejiniz nedir? Eğer bir stratejiniz yoksa, olması için zaman kaybetmeden bu konuda çalışmalara başlamanızı tavsiye ederiz. Net bir stratejiniz olmadan iyi

kararlar verme şansınız oldukça düşüktür. Şirket genelinde bir standarta sahip olmanız için ürün stoklama ve bulundurma konusunda genel ve açık bir stratejinizin olması önemlidir.

Ürün yelpazesi ve ürün çeşidi planlamasına yönelik tüm yaklaşımlarınız, şirket genelindeki iş hedeflerinizi desteklemelidir. Örneğin:

• Pazarınızda ürün çeşitliliği bakımından tek adres olmayı mı hedefliyorsunuz?
• Kalitede ve güvenilirlikte sektörün standartlarını belirlemeyi mi hedefliyorsunuz?
• Hızlı teslimatı denilince akıllara ilk gelen şirket mi olmak istiyorsunuz?
• Piyasanın en uygun fiyatlı ürün seçeneklerine sahip olmak mı istiyorsunuz?

Yukarıdaki sorulara vereceğiniz yanıtlar, ürün çeşitliliğinizin boyutunu, ölçeğini ve derinliğini şekillendirmenize yardımcı olabilir.

Ve tabii ki bununla birlikte şirket genelindeki hedeflerinizi şekillendirmenize de yardımcı olacaktır.

İşte başlamanız için kullanışlı bir ürün çeşidi planı şablonu

Ürün çeşitliliği planlama bir süreç işidir.

Bu süreçte düşünmeniz gereken adımları tek tek inceleyelim;

Adım 1: Şirket genelindeki hedeflerinizi belirleyin

Vizyonunuz tüm kararların arkasındaki itici gücü olup ürün çeşitliliğiniz, şirket genelindeki hedeflerinizin doğrudan bir yansıması olmalıdır.

Adım 2: Kritik müşterilerinizi belirleyin

Ürün çeşitliliğinizin müşterilerinizin ihtiyaçlarını karşılaması önemlidir.

Ancak sizden yılda bir veya iki kez yalnızca birkaç ürün alan müşteri için endişelenmeli misiniz? Yoksa her hafta sizden alışveriş yapan müşterilere mi odaklanmalısınız?

Bu sadece sizin cevaplayabileceğiniz bir soru.

İnternet devleri için e-ticaret ortamında ürün çeşitliliği planlamasında mümkün olduğunca farklı çeşitliliğe sahip olmak önemlidir. Sonuçta, bu şirketler pazar payını başka nasıl artırabilir?

Öte yandan, müşteri-tedarikçi ilişkisinin daha yakın olduğu sektörlerde, muhtemelen en iyi müşterinizi ilk sıraya koymanız iyi bir karar olacaktır.

Adım 3: Piyasayı ve rakiplerinizi analiz edin

Ürün çeşitliliğiniz, rekabette fark yaratmanızı sağlar. Dolayısıyla sektördeki meslektaşlarınızın ne yaptığını düşünmeden ürün çeşidi planlama kararları vermeniz sağlıklı olmayacaktır.

Rakipleriniz hangi ürünleri sunuyor? Daha da önemlisi, ürün yelpazelerinde hangi ürünler eksik?

Adım 4: Ürün çeşitliliği hedeflerinizi belirleyin

Ürün yelpazenizle ilgili verdiğiniz kararlar, işletmenizin geleceğini şekillendirebilir. Bu nedenle, neyi başarmayı istediğinizi tanımlamanız ve bu çeşitlilik hedeflerine ulaşıp ulaşmadığınızı takip etmeniz gerekir.

Ürün çeşitliliği hedefi için bazı örnekler;

• Ciro hedefini tutturmak
• Belirlenen bir pencere için belirli bir sipariş satırına ulaşmak
• Hedeflenen kâr marjı yüzdesini sağlamak
• Önemli müşterilerinizin memnuniyetini garantilemek
• Bulunurluğu belirli bir seviyenin üzerinde tutmak

Önemli bir ipucu: Ölçebileceğiniz çok sayıda KPI var. Ama en önemli olanlara odaklanmak gerekir. Daha fazla bilgi edinmek için akıllı KPI’lar için kullanışlı kılavuzumuza göz atabilirsiniz.

Adım 5: Ürün çeşitliliğinizi düzenleyin

Kaç SKU’yu optimum şekilde planlayabilirsiniz?

Ürün yelpazenizi mantıksal kategoriler halinde gruplayarak çok daha yüksek verimlilikle planlayabilirsiniz.

Ürün yelpazenizi kategorilere ayırmanın genellikle göz ardı edilen bir diğer yararı da size çok daha zengin içgörülere sunmasıdır. Örneğin, her ürün grubunun performansını ve hatta grubun içindeki her ürünün nasıl performans gösterdiğini daha net bir şekilde inceleyebilirsiniz.

Adım 6: Mevcut performansınızı değerlendirin ve eksiklikleri belirleyin

Hareket geçmeden önce, bugün nerede olduğunuzu değerlendirmeniz gerekir. Ne de olsa, hangi seçimlerin işe yarayıp hangilerinin yaramadığını anlayana kadar ürün çeşitliliği stratejinizi değiştirmenin pek bir anlamı yok.

Bu analizin sonucu, aşağıdaki gibi soruları yanıtlamanızı sağlar:

• Hangi ürünler size değer katar? Ve hangi ürünler size maliyete neden oluyor?
• Halihazırda düşük performans gösteren bir ürünün başka bir çeşidini de bulundurmanıza gerçekten ihtiyacınız var mı?
• Hangi ürün kategorileri beklentileri aşıyor ve hangileri beklentilerinizin altında kalıyor?

Adım 7: Yeni ürünlerin potansiyelini tahmin edin

Mevcut ürün yelpazenize bakmak ve verileri gözden geçirmek kolaydır. Hangi ürünlerin satışının iyi olduğunu biliyorsunuz. Daha da önemlisi, hangi ürünün beklentilerin altında kaldığını görebilirsiniz.

Yeni ürünler için talep planlaması biraz daha zordur. Verilere sahip değilsiniz. Bilinmeyen çok şey var. Bu nedenle, söz konusu yeni ürünlerin ne kadar satacağına dair bir öngörüye sahip olmanız gerekir.

Geleceğin neler getirebileceği konusunda doğru bir tahminde bulunmak için halihazırda stokladığınız benzer ürünlerin satış verilerini ’ödünç alabilirsiniz’.

Hatta satış ekibinizden veya doğrudan hedef müşterilerinizden pazar hakkında bilgi toplayabilirsiniz.

Burada önemli olan nokta, sihirli bir değneğe ihtiyaç duymadan yeni ürünler için mantıklı tahminler yapmanın mümkün olması.

Ancak, varsayımlarınızın gerçeğe dönüşüp dönüşmediğini görmek için yeni ürünlerin gidişatını izlemeniz de önemlidir. Bunu daha sonra tekrar ele alacağız.

8. Adım: Stoklu ve stoksuz kararlarınızı güncelleyin

Tüm hesaplamaları yaptınız. Ama hangi ürünler kalmalı, hangi ürünler gitmeli?

Bu noktada rasyonel kararlar vermek oldukça önemlidir. Sadece içgüdülere hareket edilmemelidir. Burada kriterler belirleyerek bir karar verme sistematiği oluşturmanız gerekir.

9. Adım: Ürün çeşidi planınızı uygulayın

Bir sonraki adım, planlarınızı hayata geçirmektir. Bu ne anlama gelir?

Bu, tedarikçilere sipariş vermek, ağınızda envanteri dağıtmak ve müşteri talebini güçlü bir şekilde karşılamak için ikmal süreçlerinizi de optimize etmek gerekir.

10. Adım: Sonuçları izleyin

İlerlemek için bazen geriye bakmamız gerekir.

Bu, ürün çeşidi kararlarınızı yeniden gözden geçirmeniz ve beklentinizin gerçekleşip gerçekleşmediğini görmeniz anlamına gelir.

Yeni ürünler için performans incelemesinin öneminden bahsetmiştik. Ancak, ürün yelpazenizde halihazırda bulunan ürünleri değerlendirmeyi ihmal edemezsiniz.

İşler değişir, müşterinizin beklentileri değişir. Belki rakipleriniz yenilik yapmanın bir yolunu buldu ya da aynı ürünün daha yeni bir versiyonu piyasaya çıktı.

Her iki durumda da, bu son adım, gelecekteki tüm ürün çeşitliliği planlama kararlarınız için bilgi sağlamalıdır.

 

 

Ürün çeşitliliği planınızı uygulamaya koyun!

Teoride tüm bunların mantıklı göründüğünü umuyoruz.

Ancak pratikte, yol boyunca bazı zor kararlar ve konuşmalar yapmanız gerekebilir.

Ama endişelenmeyin!

Bir sonraki bölümde, ürün yelpazenizi planlamanıza yardımcı olacak bazı ipuçlarını, püf noktalarını ve sektördeki en iyi uygulamaları ele alacağız!

Ürün çeşitliliği planlama ipuçları & püf noktaları

Ürün çeşitliliği hedeflerinizi belirli aralıklarla güncelliyor musunuz?

Harika bir soru!

Şimdiye kadar ürün çeşitliliği planlamasından doğrusal bir süreç olarak bahsettik. Ancak pratikte siz ve ekibiniz her gün ürün çeşitliliği stratejisi üzerinde çalışmalısınız.

Bu, son ayların satış rakamlarını gözden geçirmek veya tedarikçilerle bir sonraki büyük ürün lansmanı hakkında konuşmak anlamına gelebilir, ürün yelpazesi planlaması daha geniş tedarik zinciri süreciniz için de dinamik bir varlık olmalıdır.

Sonuçta, son birkaç yılda gördüğümüz gibi, işler hızla değişebiliyor. Ve ürün çeşitliliği stratejiniz işinize ayak uydurmalıdır.

Her ay, ürün çeşitliliği stratejinizin yalnızca müşterilerinizin değil, banka bakiyenizin de taleplerini karşılayıp karşılamadığını görmek için değerlendirilmelidir.

Ürün çeşitliliğinde sınırı nereden çiziyorsunuz?

Herkesin sınırları vardır. Her işletmenin de öyle. Kendi sınırlarınızın neler olduğunu öğrenmek, ürün çeşitliliği planlama kararlarınızı çok daha kolay hale getirecektir.

Sınırsız depo alanınız olamayacağından stoklayabileceğiniz maksimum ürün sayısı ile kısıtlandırılırsınız. SKU sayınız sonsuza kadar artamaz ve her zaman çizgi çizilmesi gereken bir nokta vardır.

Ancak ürünlerinizi kategori başına sınırlandırmak, odaklanmayı sağlayacak ve stok yamyamlığını önleyecektir.

Ürün çeşitliliği planlaması söz konusu olduğunda, hangi ürünlerin stoklanıp hangilerinin stoklanmaması gerektiğine dair değerlendirmeler yapmalısınız;

• Mevsimsel değişiklikleri hesaba kattınız mı?
• Pazar trendlerini takip ediyor musunuz?
• Yeni bir ürün geleneksel işinizden farklı bir satışa mı sahip? Yoksa mevcut portföyü tamamlıyor mu?

Ürün çeşitliliği planlama kılavuzunu nerede bulabilirim?

Mantıklı ve bilinçli stoklama kararları vermek için net bir kılavuza ihtiyacınız vardır.

Ürün çeşitliliğinizi yönlendiren kurallar pazarınıza, hedeflerinize ve elbette müşterilerinize bağlıdır.

Ancak sonuçta ürün çeşitliliği planınıza rehberlik edecek parametreler, zor sorulara mantıklı yanıtlar vermelidir. Örneğin:

• Ürünün genel hedefleriniz açısından stratejik önemi nedir?
• Bu çok önemli mi? Yoksa yıl sonunda olumsuz bir sonuç yaratan bir eklentisi mi?
• Stoksuz kalma riskiniz ve etkileri nelerdir?
• Stok bulundurmanız işlerinizin başarısını da etkileyebilir mi?
• Müşteriniz bekleyebilirler mi? Bekleyebilirlerse, başka bir yerden alışveriş yapana kadar ne kadar beklemeye razı oluyor?
• Tedarikçiniz talepteki değişikliklere ne kadar hızlı yanıt verebiliyor?

Bu sorulara verdiğiniz yanıtları tersine-mühendislik faaliyetiyle, stoklama kararlarını ölçmek için bir kılavuz haline getirebilirsiniz.

 

 

Ürünlerin Phase-in ve Phase-out dönemlerinin ‘doğru’ yolu nedir?

Bir noktada, ürünlerinizin kullanımdan kaldırılması gerekir. Tıpkı yeni ürünler sunmanız gerektiği gibi, mevcut ürünleriniz de geçerliliğini yitirecektir. Bunun gerçekleşmesi için yüzlerce neden var .Ve sizin de bir plana ihtiyacınız var.

Örneğin, ürünler artık kârlı olmadığında hemen kullanımdan kaldırılıyor mu? Bir düşüşün tespitini şansa bırakmak, elinizde eski stoklarla kalmanız anlamına gelebilir.

Aynı şekilde, güncellenmiş stoklama kararlarına dayalı olarak ürün yelpazesinin güncellenmesi için net bir süreç var mı?

Yeni bir ürün lansmanında her zaman büyük bir heyecan yaşanır.

Ancak, iş bir ürün hattını durdurmaya geldiğinde, bu bir başarısızlık olarak görülebilir. Yukarıdan sorular sorulur ve kimse sorumluluk almak istemez. C-suite, Satış, Pazarlama, Yönetim, Operasyon, Finans departmanında kişilere açıklama yapmanız gerekecektir.

Sağlam bir süreç duyguları ortadan kaldırır ve temel kriterlerin işletmenin bütününe uygun olduğundan emin olur.

Ama sormamız gereken ilk soru şu: Burada yetkili kişi kim?

Zorlu ürün çeşitliliği planlama kararlarında sorumluluğu başkasına atmak kolaydır.

Yukarıda bahsedilen her departman arasında, ürün çeşitliliğinin sorumluluğunu üstlenmek stresli bir iştir. Dolayısıyla, dizginleri kimin ele alacağı konusundaki çekişme sürüp gider.

Nihai kararı kimin vereceği belli değilse, bu karar alınmayacaktır. Bu yüzden seçiminizi dikkatli yapın.

Nihai kararı verecek kişi her paydaşı dinlemeli ve nihai karara varmak için net, duygulardan arınmış, stratejik bir yol izlemelidirler.

Nihayetinde, bu kişinin ürün yelpazesini ‘sahiplenmesi’ ve müşteri beklentilerini ve işletmenin hedeflerini karşıladığından emin olması gerekir. Ne de olsa bunlar çarkın en önemli iki dişlisidir.

 

Başka hangi ürün çeşitliliği yönetimi komplikasyonları hakkında endişelenmeniz gerekiyor?

Yeni bir ürün piyasaya sürerken hayatı zorlaştırabilecek pek çok komplikasyon vardır.

Ürüne yönelik talebin gerçekleşeceğinden ne kadar eminsiniz? Talep artarsa tedarikçiniz arzı artırabilir mi?

İlk satışlar yapıldıktan sonra hangi tedarik sorunları hizmete devam etme durumunuzu etkileyebilir? Ve bu ürünün piyasadaki ömrü nedir?

Ürün yaşam döngülerini tahmin etmek bazen imkansızdır. Özellikle de tahmin modeliniz çok ileriye dönük ise. Stokladığınız her ürünün yaşam döngüsünü tahmin etme olasılığınız ne kadar?

Yaşam döngüleri evrim geçirir bu yüzden ürün çeşitliliği stratejinizin de güncel kalması gerekir.

Yeni bir ürün için yaşam döngüsünün sonundaki bir üründen daha farklı bir yaklaşım gereklidir.

Bu nedenle, bu değişimleri takip etme ve bunlara yanıt verme becerisi başarı için bir ön koşuldur.

En İyi İpucu: Ürün yaşam döngüsünün her aşaması için doğru stratejiyi benimsemeniz hayati önem taşır. Yaklaşımınızı optimize etmek için eksiksiz rehber burada!

Ürün çeşitliliği planlaması ve inovasyon

En iyi hazırlanmış planlar bile bazen ters gidebilir.

İşinizin diğer tüm bölümlerinde olduğu gibi, değişim ve adaptasyon önemli bir stratejidir.

Önemli ürün çeşitliliği kararları aylık olarak tartışılıyor mu ve takip ediliyor mu? Bunlar düzenli toplantılar mı? Ve herhangi bir analizi hayata geçirmek için nasıl bir süreç uygulanıyor?

Süreçleriniz yeterince sağlam olsa bile, yenilik için her zaman yeriniz olmalıdır. Ancak gerçek inovasyon harika fikirlerden gelir.

Ve harika fikirler ancak insanların bunları sunmasına izin verirseniz ortaya çıkabilir. Onlara düşüncelerini sunmaları için cesaret verin. Ve katılmadıkları kararlara karşı çıkma özgürlüğü tanıyın.

Başarıyı tespit etmek ve başaran kişileri tebrik etmek de oldukça önemli bir noktadır.

S&OP’nin ‘ürün gözden geçirme’ yönü tam da bu noktada devreye giriyor. Bu ürün çeşitlerinizin hem şimdi hem de gelecekte amaca uygun olduğundan nasıl emin olabileceğiniz anlamına geliyor.

Ürün çeşitliliği planlamasına yaklaşımınızı kontrol edin

Daha fazla okuma ve ürün çeşitliliği stratejinizin ayrıntılı bir analizi için aşağıdaki kapsamlı ücretsiz kontrol listemizi indirebilirsiniz.