Artan rekabet ortamında müşteriler, ihtiyaç duydukları ürünlere bir an önce ulaşabilmeyi isterler. Şirketlerse, bu talebi karşılayabilmek için on binlerce hatta yüzbinlerce ürünün stoğunu tutmanın bir zorunluluk olduğunu düşünebilir. Ancak tedarik krizleri ve  piyasadaki değişkenliğin yüksek olduğu günümüz koşullarında şirketlerin, envantere yapılan yatırım ve servis seviyesi arasındaki dengeyi bularak, ürün yelpazelerini verimli bir şekilde yönetebilmesi gerekir.

Pareto Analizi karakteristiğinden de bilindiği gibi pek çok işletme, cirosunun %80’nini ürün çeşitliliğinin sadece %20’sinden elde etmektedir. Ürün çeşitliliğinin bu kadar büyük bir bölümünün işletmeye çok az değer kattığı düşünüldüğünde, tüm dikkatinizi en iyi performans gösteren ürünlere çevirmeniz çok normaldir. Ancak, envanter kararları hafife alınmamalı ve şirketler tüm ürün çeşitlerini mümkün olduğunca etkin bir şekilde yönetmeye çalışmalıdır.

Gereksiz maliyetleri en aza indirirken, ürün çeşitliliğinizin performansını nasıl en üst düzeye çıkarabilirsiniz? Bu makalede, ürün çeşitliliğinizin karlılığını artırmaya, riski en aza indirgemeye ve envanterinizi daha etkin bir şekilde yönetmeye yardımcı olacak en önemli 6 adımı ele alacağız.

Adım 1: Doğru Kriterlerle Sınıflandırın

Yavaş hareket eden bir ürün, hızlı hareket eden bir ürünle aynı şekilde yönetilebilir mi? Her ürünün kendine ait bir talep modeli ve marjı vardır. Dolayısıyla aynı envanter stratejisini tüm ürün yelpazesine uygulamak doğru bir yaklaşım olmayacaktır.

Bunun için bir Envanter Sınıflandırma analizi yapmanızı tavsiye ederiz. Bu analiz sayesinde referanslarınızı işiniz için stratejik önemlerine göre sınıflara ayırıp, her sınıf ürünü yönetmek için ayrı bir yaklaşım benimseyebilirsiniz.

Pek çok şirket, iyi yapılandırılmış bir analizle etkin bir şekilde ürünlerini sınıflandırabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken şey analiz parametrelerinin şirketin genel hedefleriyle uyumlu olmasıdır. Dolayısıyla, hangi parametrelerin kullanılması gerektiği, şirket genelindeki karar verici kişilerle ortaklaşa kararlaştırılmalıdır. Sonuçta, şiketiniz müşteri memnuniyetine odaklanmışsa, ürün marjına göre ürün sınıflarını belirlemek, şirketinizin performans hedeflerine ulaşmasını engelleyecektir.

Adım 2: Servis Seviyelerini Güncelleyin

Servis seviyesi, talep edilen bir ürünün teslimatının stoktan temin edilme yüzdesidir. Şirketiniz için önemli ürünün, çok daha düşük getiri sağlayan veya çok yavaş hareket eden bir ürünle aynı servis seviyesine sahip olması, işletme sermayenizi verimsiz bir şekilde kullanmanıza neden olur. Bunun yerine, hem gerçekçi hem de iş hedeflerine uygun servis seviyeleri belirlenmelidir.

Adım 3: Stok Seviyelerini Gözden Geçirin

Servis seviyelerini güncelledikten sonra, envanter politikanızı değerlendirmeye devam edebilirsiniz. Bir sonraki konu emniyet stoklarının, her bir ürünün hedeflenen servis seviyesine bağlı olarak değişmesidir. Örneğin, A-sınıfı ürünlerin stoğunun tükenmesi işletmeye pahalıya mal olabileceğinden, daha yüksek emniyet stoğuna ihtiyaç duyulur.

İyi yapılandırılmış bir ABC analizinden elde edilen bilgiler, servis seviyelerinin farklılaştırıldığı bir yaklaşıma rehberlik etmek için kullanılabilir ama yine de dikkate alınması gereken konular vardır. Örneğin, bazı ürünlerin özel dikkat gerektiren bir etkisi var mı? Ya da halihazırda sözleşmeye dayalı müşteri yükümlülükleri var mı?

Her kategorinin envanter gereksinimlerini dikkatlice göz önünde bulundurarak, stok seviyelerini optimize etmelisiniz.

Adım 4: Stoklama Kararlarınızdan Emin Olun

Deponuzda olan ürünleri gerçekten stoklamalı mısınız?

ABC analizi uygulanarak elde edilen bilgiler, envanter düzeylerini optimize etmenin yanı sıra, ürün gamını iyileştirmek amaçlı da kullanılmaktadır. Örneğin, bazı C sınıfı ürünleri, yeterli bir marja sahip olmadıkları için aslında stoklanmaya değmeyebilir. Bunun yanı sıra, şu anda stokta olmayan ve aslında her zaman stokta tutulması gereken birkaç ürün olabilir.

Bu, özellikle tedarik süresinin uzun olduğu veya tedarikçi güvenilirliğinin düşük olduğu ürünler için geçerlidir.

Dolayısıyla bir ürünün stok durumunu değiştirmeye karar verirken ABC analizinden elde edilen bilgileri kullanarak, müşteri memnuniyetini artırabilirsiniz. Aynı şekilde, ürün çeşitliliğinizi geliştirmek için, genel iş hedeflerine ulaşmaya katkıda bulunmayan ürünleri durdurabilirsiniz. Bu da, işinizle ilgili farklı yatırımlar yapmanız için işletme sermayesini serbest bırakmaya yardımcı olacaktır.

Adım 5: Sürekli Optimize Edin

Hangi ürünlerin stratejik hedeflerinize ulaşmanızda en büyük etkiye sahip olduğunu bilirseniz, en çok dikkat gerektiren ürünlere de öncelik verebilirsiniz. Tedarik süresini ve sipariş miktarını tedarikçilerle yeniden müzakere edebilir veya bu tür ürünleri yönetmek için daha etkili yollar geliştirebilirsiniz. ABC analizinin sonuçları, envanterinizi yönetme şeklinizi yapısal olarak iyileştirmede size yardımcı olacaktır.

ABC analizini kullanarak, şirkete en fazla değeri sağlayan ürünlere zaman ve kaynak önceliği verebiliriz. A-sınıfı ürünleriniz muhtemelen en iyi performans gösterir, onlar için daha uygun teslim süreleri, hatta daha iyi fiyatlar üzerinde pazarlık yapmak büyük bir etki yaratabilir. Aynı şekilde, yavaş hareket eden ürünler olarak tanımladığınız ürünler için, daha az stok tutmanızı sağlayacak daha küçük bir sipariş miktarı için pazarlık yapma fırsatını da değerlendirebilirsiniz.

Adım 6: İzleyin, Raporlayın ve Aksiyon Alın

Önceki 5 adımın şirketinizin performansı üzerindeki pozitif etkisinden emin olmak için envanter kararlarının etkinliğini izlemek önemlidir.

Bunun için yıllara göre genel stok değeri veya genel bulunurluk değerleri karşılaştırılabilir ancak biraz daha derine inmedikçe, ürün yelpazenizin hangi yönlerinin iyi performans gösterdiğini ve hangilerinin daha fazla dikkat gerektirdiğini tam olarak belirleminiz oldukça zor olacaktır. Her sınıf için servis seviyesinin özel hedeflere göre belirneceği düşünüldüğünde, ürünleri ABC sınıflandırmalarına göre sınıflandırmak, ürün çeşitliliğinizin gelişimini izlemenin de güçlü bir yoludur.

ABC analizi sonucunda ortaya çıkan her bir sınıfı inceleyerek, ürün çeşitliliğinizin nasıl performans gösterdiğine dair çok daha net bir resim elde edebilirsiniz. Sonuç olarak, bu size olası sorunlu alanları araştırmak ve buna göre yanıt vermek için zaman sağlar. Ayrıca, bu sınıflar, bu tür gelişmeleri işin diğer alanlarına raporlamak için sağlam bir temel sağlar.

Envanter seviyenizde yapacağınız bu değişiklikler, başlangıçta ufak bir etkiye sahipmiş gibi görünse de zamanla etkisi katlanacaktır. Sonuç olarak bulunurluğu iyileştirmeye, envanter maliyetini düşürmeye ve genel olarak verimliliği artırmaya yardımcı olacaktır.