COVID-19, küresel bir sağlık krizi olarak dünyanın dört bir yanından binlerce kişiyi etkiler haldeyken gelecekte de önemli ekonomik etkilerinin devam etmesi beklenmektedir.
Tedarik Zinciri perspektifinden bakıldığında, gelecekte fabrikaların kapanması ve ekonomide resesyon durumlarına önlem olarak şirketler, üretim kaybını karşılamak için talebi ve envanterini dikkatle izlemelidir. Şirketlerin çoğu, müşterileri dünya genelinde karantina altındayken stokların tükenmesi durumu ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle, gereken stoku tedarik etmek ve müşterilerinin ihtiyaç duydukları talebi karşılamak için gerekli adımları atmaları gerekmektedir.
İstisnasız tüm şirketler satışlarını garantilemek ister ve bunun için doğru ürünü, doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru yerde bulundurmaları gerekiyor. Bu noktada, envanter güvenliğinin önemini anlamak gerekmektedir. Çünkü envanter, bir şirketin karlılığını artırmada kritik bir rol oynamaktadır. Aşağıda COVID-19 sürecinde Tedarik Zinciri ve envanter yönetimine ilişkin sık sorulan soru ve cevapların bir derlemesini sizler için yanıtladık.
Emniyet Stoğu Nasıl Kontrol Edebilirsiniz?
Emniyet stoku, şirketlerin stoksuz kalma riskini en aza indirmek için bulundurduğu ek stok miktarıdır. Bununla birlikte, aşırı temkinli olmak stok fazlasının getirdiği maliyet artışı ve stokun eskimesi ile sonuçlanabilir: her ikisi de karlılığınızı düşürür. Peki, optimal emniyet stok seviyesini belirlerken hangi faktörü göz önünde bulundurmalısınız?
Neden Emniyet Stoğuna İhtiyacınız Var?
COVID-19’un ilk ayında birkaç gün içinde pek çok şehirde tuvalet kâğıdının bittiğini biliyoruz. Bu durum satış yapan şirketler için bir başarı gibi görünse de kısa sürede birçok müşterinin hayal kırıklığına uğramasına neden oldu. Peki, perakendeci bu beklenmedik talebi karşılamak için daha mı fazla stok emniyet stoku tutmalı? Talepte böylesine büyük bir dalgalanmayı önceden planlamak mümkün müdür? Muhtemelen, evet.
Sonuç olarak, optimal emniyet stokunu belirlemek, servis seviyesi, stok sermayesi ve risk arasındaki dengeye bağlıdır.
Emniyet Stoğunu Belirlemek İçin Hangi Faktörlere Dikkat Edilmelidir?
Yapılan en doğru satış öngörüsü hesaplanmış olsa bile, gerçekleşen satış arasında her zaman biraz fark olacaktır. Aynı zamanda, tedarikçileriniz siparişinizi daima tam zamanında veya anlaşılan miktarda teslim edemeyebilir. Emniyet stokunun amacı, hedeflenen servis seviyesine ulaşmak için talep ve arz eğrisindeki ani değişimlere karşı stokunuzu güvenceye almaktır.
Emniyet stoku ihtiyacını etkileyen pek çok faktör olsa da dikkate alınması gereken 4 ana etken vardır:
- Talepte dalgalanma
- Tedarik süreleri ve tedarikçi güvenilirliği
- Hedeflenen servis seviyesi
- Stoksuz kalmanın “asıl” riski
Talepteki Belirsizlik Emniyet Stoğu Seviyesini Belirlemede Nasıl Bir Rol Oynar?
Bir ürünün satışının ayda 100 adet olduğunu düşünelim. Bu miktarı karşılamak için yeterli stoku kolay olacaktır. Ancak, gerçek şu ki, talep aydan aya önemli ölçüde değişecektir. Ortalama aylık satış miktarı 100 adet olsa bile, gerçekleşen satış miktarı değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle, optimal emniyet stoku seviyesini sağlayarak stok seviyenizde bir denge kurmadan, stoksuz kalma veya stok fazlası gibi durumlarla karşılaşmanız kaçınılmazdır.
Bir diğer deyişle, herhangi bir servis seviyesi için istikrarlı sayılabilecek bir satış profiline sahip ürünler için emniyet stokuna duyulan ihtiyaç çok az olabilir. Bununla beraber, daha düzensiz bir trende sahip olan ürünler için, emniyet stok ihtiyacı çok daha yüksek olacaktır.
Tedarik Süresi, Emniyet Stok İhtiyacınızı Nasıl Etkiler?
Emniyet stoku tutmanın bir diğer önemli amacı ise spesifik bir dönemde oluşabilecek belirsizliğin üstesinden gelmektir. Bu dönem, tedarikçiye verilen sipariş ile siparişin alınması arasındaki süredir. Sadece 1 gün gibi kısa tedarik süresine sahip ürünler için bu büyük bir sorun yaratmadığı dünyada, daha uzun bir tedarik süresi içerisinde alabileceğiniz beklenmedik bir sipariş size büyük sorunlar yaratacaktır.
Örneğin, Uzak Doğu’dan tedarik edilen ürünlerin tedarik süreleri uzun olduğu için stoksuz kalma riski ile karşı karşıya kalma ihtimaliniz daha yüksektir. Bir siparişin deniz yolu taşımacılığıyla gönderilmesinin 12 haftaya kadar sürebileceğini göz önüne alınırsa, talebi karşılamak için önünüzde daha fazla gün ve tersliklerle karşılaşmanız açısından daha büyük bir risk söz konusudur. Sonuç olarak, stok ikmali gerçekleşene kadar bulunabilirliğinizi korumak için emniyet stokunuzu arttırmanız gerekir.
Tedarikçi Güvenirliği Emniyet Stoğu Seviyesini Belirlemede Etkili midir?
Arz dalgalanmaları ile başa çıkmak zordur. Tedarikçi kaynaklı performans sorunlarının faturası kime kesilmelidir? Geç gelen siparişlerinizi karşılamak için gerçekten ekstra stok yatırımı yapmak zorunda mısınız?
Aynı zamanda, talep değişkenlik gösterdiğinde, beklenen tedarik süresi ile gerçekleşen arasında hep bir fark olacaktır. Bu farkın nedeni çoğu zaman öngörülemez ama kaçınılmazdır. Ayrıca, tedarikçi sorunlarının müşteri servis seviyelerine de zarar verebilmektedir. Sonuç olarak, stok ile ilgili tüm bu riskleri azaltmak için bir miktar emniyet stoku oluşturmak gerekmektedir.
Öte yandan, tedarik süreleri sürekli değişiyorsa emniyet stokuna yatırım yapmak en iyi çözüm olmayabilir. Sonuçta, emniyet stoku arzdaki belirsizlikleri karşılamak için kısa vadeli bir çözümdür ve uzun vadede durumu iyileştirmeyecektir.
Eğer tedarikçinin tedarik süresi her zaman anlaşılan süreden 3 hafta daha uzunsa, başta sözü verilen tedarik süresi gerçekçi mi diye sormanız gerekir. Tüm bunları göz önünde bulundurarak, emniyet stokuna yatırım yapmak yerine, tedarikçi düzeyinde karşılaştığınız sorunların temel nedenini araştırıp sözleşmeyi buna göre yeniden düzenlemeniz daha mantıklı bir karar olacaktır.
Servis Seviyesi Neden Emniyet Stoğunuzu Etkiler?
Servis düzeyi hedefi temel olarak, bir şirketin envanterini yönetme stratejisine göre belirlediği kurumsal hedeflerdir. Özetle, stok kapasitenize göre müşterinizin ihtiyaçlarını hangi düzeyde karşılamak istediğinize karar vermeniz demektir.
Şirketinizin ortak bir beklentisi olsa da tüm ürün yelpazesi için %100 bulunurluğu sağlamak mümkün değildir. Dolayısıyla yönetim, talebi hangi düzeyde karşılamak istediğini belirlemelidir. Optimal bir servis seviyesi belirlemek ve bunu uygulayabilmek karlılığı arttırırken, belirlenen servis seviyesi hedefi uygun değilse, bu durum stoksuz kalmaya veya âtıl stok miktarının artmasına neden olacaktır.
Servis seviyeleri emniyet stokunun en büyük belirleyicisidir.
Sonuç olarak, emniyet stokuna yatırım yapmaya karar verdiğinizde, olası yatırım kararlarınızda önemli rol oynayan işletme sermayenizin bir kısmını bloke etmiş olursunuz. Stratejik öneme sahip ve hızlı satılan ürünler için bu yatırım gerekliyken, yavaş satılan veya karlılığınızda düşük bir paya sahip ürünler için bu ölü bir yatırımdır.
Servis seviyeleri ile emniyet stoku arasındaki üstel bir ilişki vardır. İster müşteri talebine dayanan bir yan ürün kategorisi ister bir ürün kombinasyonu olsun, servis seviyesi hedefini şirketinizdeki ürün grupları bazında belirlemeniz gerekmektedir.
Eğer Stoksuz Kalma Riski Düşükse Ne Yapabilirsiniz?
Arz ve talebin değişkenliğini üzerinde durmuştuk. Ancak, bu değişkenlikten kaynaklanan belirsizlik, her zaman stoksuz kalacağınız anlamına gelmez. Belirli koşullarda bir ürünün emniyet stoku tutma ihtiyacı ortadan kalkabilir.
Emniyet stoku, tedarik süresi ve tedarikçi güvenilirliği arasındaki ilişki açıktır; ancak, sipariş miktarının etkisi genellikle göz ardı edilir. Bir ürün için verilmesi gereken minimum sipariş miktarının yıl boyunca talep edilen miktarla aynı olması gerektiğini düşünün. Bu durumda, talepte yüksek seviyede değişim gerçekleşse bile, MOQ’dan kaynaklanan stok fazlası miktarı için zamanla azalması durumunda bir açıklamanız olduğu anlamına gelir. Emniyet stoku tutmak yerine, siparişinizi daha öne alabilirsiniz.
Emniyet Stoğu Seviyeniz Uygun mu?
Doğru emniyet stokunun seviyesi belirlemek kolaydır. Ancak, kendi emniyet stok durumunuzu değerlendirirken iki soru sormalısınız: Talebi karşılayacak yeterli seviyede stoka sahip misiniz? Çok fazla mı stok var? Çok fazla ve çok az arasında ince bir çizgi vardır.
