ABC ve VED analizi envanter kontrolü ve yönetimi için hayati öneme sahiptir. Bu yüzden bu yazımızda ABC ve VED analizleri nedir, nerelerde kullanılır gibi sorulara cevap verirken sağlık sektöründe bu iki analizin birlikte kullanılmalarının sebeplerine de değineceğiz. Hastane yönetiminde envanter yönetimi, sağlık personelinin gerekli hizmetleri sunmak için ihtiyaç duyduğu ilaç, malzeme ve ekipmanı optimum seviyelerde sağlamasıyla ilişkilidir.
Bu anlamda bakıldığında, hastaneler stok kontrolünde bazı kriterleri harfiyen yerine getirmek zorundadır. Hasta açısından ilaçları önem sırasına göre hayati öneme sahip, önemli, daha az önemli ve muadil ilaç sırasına göre bulundurma zorunlulukları vardır. Dolayısıyla hastanelerin stok bulundururken ilaçların hayati açıdan ne kadar kritik olduğuna çok dikkat etmeleri gerekmektedir. Bu yüzden, hastanelerin envanter kontrolü üzerine yapılan çalışmaların çoğu envanter yönetiminin; fiyat, tüketim ve önem sırasını dikkate alan ABC-VED analizi ile gerçekleştirildiğini göstermektedir.
ABC Analizi Nedir?
ABC analizi sadece sağlık sektörü için değil, birçok sektörün stok yönetiminde kullanılan bir tekniktir. Temel ilke, işlerin yürütülmesine esas olan tüm malzemeleri önem sırasına göre değerlendirerek sınıflandırılmasını yapmak ve kontrolünü sağlamaktır. Ürünlerin fiyat ve tüketim miktarı çarpımından oluşan yıllık tüketim değerine göre bir sıraya konulması esas alınır. Bu yöntemde stok kalemleri arasında değer bakımından yüksek getiriye sahip belirli bir envanter sınıfına daha fazla önem verilmektedir. Böylece işletmeler hem zamandan hem de maliyetten tasarruf edebilmektedir. Kısacası ABC analizi, stokları kümülatif değerleri bakımından sınıflandırmayı sağlayarak, stoklara büyük paralar ayrılmasını veya bağlanmasını engelleyerek işletme sermayesine fayda sağlamaktadır.
VED ANALİZİ NEDİR?
VED analizi, bir malzemenin taşıdığı kritiklik derecesine dayanmaktadır. İngilizce’de “Vital, Essential, Desirable” olarak bilinen ve kısaca baş harflerinden oluşan analiz metodu, Türkçe’de de “Hayati, Gerekli, Tercihen” anlamına gelmektedir. VED analizi, daha çok hastanelerde ilaç ve tıbbi malzemelerin kontrolünde kullanılmaktadır. Sağlık sektörü gibi olası hataların ve buna bağlı kayıpların geri döndürülemez olduğu sektörlerde bu yöntem büyük önem taşımaktadır. Örneğin, damar yolu açmak için büyük öneme sahip olan bir branül tıbbi malzemesinin yokluğu, yine diş bölümünde kullanılan bir enjektör ve iğnesinin bulunmayışı tedavilerin aksamasına, istenen ve beklenen tedavi sonuçların alınamamasına neden olabilir. Bu nedenle hayati öneme sahip kurumların envanter yönetiminin sadece ABC analizi ile gerçekleştirilmesi yetersiz kalır.
Buradan da anlaşılacağı gibi hastanelerde malzeme veya ilaç envanter yönetiminde ABC ve VED analizlerinin bir arada kullanılmasının gerekliliğini görmüş oluyoruz.
Sağlık Sektöründe ABC-VED Analizi Ortak Kullanımları
Kategori I, ABC analizine göre yüksek değere sahip, VED analizine göre de hayati öneme sahip ürünleri içerir. Beş alt kategoriden (AV, BV, CV, AE ve AD) oluşur ve her zaman kontrol edilmesi gerekir. Kategori II, ABC analizine göre değerli, VED analizine göre ise gerekli ürünleri içeren üç kategoriden (BE, CE, BD) oluşur. Kategori III ise (CD), tercih edilen fakat en düşük değere sahip ürünlerden oluşur.
Bütün sektörlerde envanter yönetiminin temeli olan doğru stoğun, doğru yerde, doğru zamanda ve doğru miktarda olması önem arz ederken bu durum sağlık sektöründe hayati bir önem taşımaktadır. Bu nedenle, bu sektörde ABC-VED matrisinin kullanımı sağlık personelinin hasta ve yakınlarını memnun edecek hizmeti sunabilmesi için elzemdir.
